Organy

 

Szafa Organowa
Widok na Prospekt

1. Definicja

Organy piszczałkowe –  klawiszowy, aerofoniczny, idiofoniczny instrument muzyczny wyposażony w trakturę, miech i piszczałki. Organy piszczałkowe są największym instrumentem, nieporównywalnym z żadnym innym, jaki został wymyślony – pod względem rozmiarów przestrzennych, liczby źródeł fal dźwiękowych, sumarycznej mocy emitowanej do otoczenia, dynamiki i bardzo często różnorodności barw i możliwości kolorystycznych, a także pod względem złożoności konstrukcyjnej. W wielu aspektach (głośność, brzmienie, barwa) przewyższają orkiestrę symfoniczną, chociaż na organach gra tylko jeden człowiek. Rozpiętość skali dźwięków wielkich organów wynosi ok. 10 oktaw, co jest porównywalne z zakresem dźwięków odbieranych przez ludzki słuch (od 16 Hz do ok. 20 000 Hz), jednakże są instrumenty, posiadające jeszcze większą skalę.

Organy możemy podzielić np. ze względu na wielkość, ilość głosów:

organy wielkie (ponad 60 głosów, więcej niż trzy manuały i pedał, prospekt jedno- lub wieloczęściowy)

organy średnie (ponad 25 głosów, więcej niż dwa manuały i pedał, prospekt jedno- lub wieloczęściowy )

organy małe (kilkanaście głosów, dwa manuały i pedał, często tylko jeden manuał z pedałem

pozytyw / łac. positivus = położony, postawiony; niem. Positiv (pewien rodzaj organów przenośnych; mały instrument kilku głosowy bez pedału, bądź z podwieszanym pedałem, w którego skład mogą wchodzić zarówno głosy językowe i wargowe; część organów wielkich lub średnich.

Organy zbudowane są z piszałek wykonanych z drewna, metali i innych materiałów.

Piszczałki drewniane wykonuje się z drewna miękkiego (sosna, jodła, świerk) i twardego (dąb, buk, jesion, grusza). Musi być dobrej jakości, wysuszone (drewno do budowy piszczałek powinno się suszyć nawet przez kilkanaście lat), bez różnego rodzaju nieprawidłowości

Do produkcji piszczałek metalowych używa się cyny i ołowiu, najczęściej w stopach. W nowszym budownictowie organowym stosuje się również piszczałki z blachy cynkowej, jednak mimo mniejszej ceny takiego materiału dalej stosuje się tradycyjne stopy cyny i ołowiu ze względu na jakość brzmienia organów. Rzadko, jednak z dobrym skutkiem stosuje się miedź. Inne materiały takie, jak aluminium, mosiądz, są rzadziej używane przy masowej produkcji.

 

2. Wybór i budowa organów

Wraz z postępem budowy koscioła, pojawiła się myśl za natchnieniem Bożym, by świątynię wyposażyć w organy. Po głebokim przemyśleniu i konsultacjach postanowiono, że będzie to instrument piszczałkowy, najwyższej klasy, tzw. „król instrumentów”, godny do używania w liturgii. Na prośbę ks. Proboszcza Józefa Flisa, trudu wyszukania odpowiedniego instrumentu, pasującego do naszej świątyni podjął się Pan Adam Pachołek, organmistrz z Dachnowa k. Cieszanowa. Opłacił się ten trud, bo już w niedługim czasie wybrano instrument z parafii św. Marcina w Monachium. Instrument ten,  był najlepszy z dostępnych, z bogatą dyspozycją i w najlepszym stanie. Spełniła się Wola Boża. Świadczyć o tym może to, że organy, które zostały wybrane, wpasowały się w nasz kościoł idealnie, zostawiając  4cm. wolnej przestrzeni między bocznymi ścianami szafy organowej a świątyni. Nie było by tego dzieła, gdyby nie ofiarność naszych parafian i gości, którzy nie tylko środkami finansowymi, ale przede wszystkim modlitwą i osobistym zaangażowaniem wspierali prace prowadzone przy budowie organów. Całe przedsięwzięcie zostało ukończone w czerwcu 2013 r. 16 czerwca tegoż roku, organy zostały poświęcone przez ks. Bp. Mariusza Leszczyńskiego, w tym samym dniu został na nich zagrany pierwszy koncert w wykonaniu pana Tomasza Bębenka, organistę z zamojskiej katedry, absolwenta Akademii Muzycznej w Krakowie. (Pisaliśmy tu o tym wydarzeniu). W trakcie budowy organów w naszej świątyni, równolegle przeprowadzano ich remont. Wymieniano m.in.: zużyte filce, skórki; wyczyszczono i nasmarowano łożyska; nareperowano uszkodzone piszczałki i przeprowadzono ich intonację i strojenie.

3. Opis techniczny instrumentu

Organy. Widok na Hauptwerk i Schellwerk
Widok na sekcje I i II manuału

Organy w naszej parafii zbudowane zostały przez firmę niemieckiego organmistrza  Guido Nenningera w 1975 roku docelowo dla parafii Św. Marcina w Monachium. Przeniesione do Biłgoraja przez organmistrza Adama Pachołka.Instrument 36 głosowy o takturze mechaniczno-elektrycznej, wiatrownice klapowo-zasuwowe. Traktura rejestrowa jest elektryczna natomiast traktura głosowa jest mechaniczna z sekcją pedałową o trakturze elektrycznej. Miech pływakowy. W prospekcie są piszczałki grające, IM Priznipal 8′, Ped. Offenbas 16′  i IIIM Prästant 4′ – w pozytywie. W organach zamontowanych jest 6 głosów językowych, 5 głosów chórowych (Mixtur).

Podzielone są na:

Hauptwerk – I manuał /główny/(znajduje się na najwyższym poziomie, wbudowany w szafę główną).

Schellwerk – II manuał (znajduje się w szafie ekspresyjnej, poniżej poziomu manuału I tzw. Hauptwerk).

Ruckpositiv – III manuał (wbudowany w balustradę chóru).

Pedal – sekcja głosów basowych (wbudowany w szafę główną, po lewej i prawej stronie sekcji manuałów I i II).

Kontuar / stół gry – znajduje się między szafą główną a pozytywem (Ruckpositiv), zorientowany frontem do ołtarza (organista siedzi tyłem do ołtarza).

 

 

                                                                                                                                                                                                                               

Dyspozycja organów:

Manuał I Manuał II Manuał III Pedał
Hauptwerk  Schwellwerk  Rückpositiv   
1. Gedacktpommer 16′ 1. Holzflöte 8′ 1. Gedackt 8′ 1. Offenbass 16′
2. Prinzipal 8′ 2. Quintadena 8′ 2. Prästant 4′ 2. Subbass 16′
3. Rohrflöte 8′ 3. Schweizerpfeife 4′ 3. Koppelflöte 4′ 3. Oktavbass 8′
4. Oktav 4′ 4. Nasat 2 2/3′ 4. Nachthorn 2′ 4. Pommer 8′
5. Kleingedackt 4′ 5. Prinzipal 2′ 5. Spitzquinte 1 1/3′ 5. Choralbass 4′
6. Schwiegel 2′ 6. Terz 1 3/5′ 6. Zimbel 1/2′ 2f. 6. Prinzipal 2′
7. Quint 2 2/3′ 7. Sifflöte 1′ 7. Krummhornregal 8′ 7. Hintersatz 4′ 5f.
8. Cornett 8′ 3-4f. 8. Scharff 1′ 4f.   8. Posaune 16′
9. Mixtur 2′ 5-6f. 9. Dulzian 16′   9. Trompete 8′
10. Trompete 8′ 10. Oboe 8′    

 

 

Kontuar
Kontuar

 

 

 

5. Organista

  1. Sebastian Skoczyński (tel. 501 463 374)

6. Organiści pracujący w naszej Parafii na przestrzeni lat

1. Wojciech Saj (23.08.2014 – 07.09.2018)

2. Sebastian Borkowski (o7.09.2018 – 1.07.2019)